Czy kryptowaluty faktycznie umożliwiają pranie pieniędzy? Pomimo rosnącej popularności cyfrowych aktywów, zauważa się także wzrost nielegalnej działalności z ich wykorzystaniem. Niejednokrotnie raporty branżowe sugerują, że przestępcy coraz chętniej korzystają z nowych technologii, co budzi obawy w społeczeństwie, a tradycyjne instytucje finansowe podtrzymują te niepokoje. Jednakże, przeczą temu wyniki badań, które udowadniają, że kryptowaluty nie są najczęściej wybieranym narzędziem do prania pieniędzy, a wręcz przeciwnie.
Czym w praktyce jest pranie pieniędzy?
Pranie pieniędzy jest procesem, dzięki któremu dochody pochodzące z nielegalnej działalności są ukrywane, aby wyglądały na pochodzące z legalnego źródła. Mogą to być np. pieniądze pozyskane poprzez handel narkotykami, korupcję lub przemyt. Przestępcy ukrywają na różne sposoby prawdziwe źródło swoich dochodów, aby utrudnić organom ścigania śledzenie prawdziwego źródła ich pochodzenia. Pranie pieniędzy zazwyczaj obejmuje trzy etapy, które opisane zostały poniżej.
- Lokowanie – polega na wprowadzeniu nielegalnych środków do systemu finansowego, np. poprzez wpłacenie ich na konto bankowe lub zakup aktywów, takich jak zagraniczne waluty lub dzieła sztuki o dużej wartości.
- Maskowanie – w tej fazie środki są przemieszczane w ramach złożonych transakcji, aby ukryć ich pochodzenie i stworzyć sieć licznych transferów, utrudniających wykrycie oryginalnego pochodzenia.
- Integrowanie – na tym etapie wyprane fundusze są ponownie wprowadzane do gospodarki jako pozornie legalne środki, np. poprzez zakup nieruchomości lub inwestycji w cenne wartości materialne.
Praktyka prania brudnych pieniędzy jest poważnym naruszeniem, które degraduje integralność systemu finansowego oraz służy do finansowania różnego rodzaju przestępstw, w tym terroryzmu. W większości krajów jest to działanie nielegalne, co spowodowało wprowadzenie przepisów przez rządy w celu zwalczania procederu, określonych w ustawie AML. W Polsce uczestnictwo w praniu pieniędzy grozi karą pozbawienia wolności do 8 lat oraz grzywną, której wysokość może wynieść nawet 1 milion euro.
Kryptowaluty a działalność przestępcza
Zarzuty dotyczące wykorzystania kryptowalut do prania pieniędzy wynikają z faktu, że kryptowaluty są zdecentralizowane i w pewnym stopniu anonimowe, co może sprawiać wrażenie, że są one odpowiednim narzędziem do nielegalnych działań. Niektóre osoby zaczęły używać kryptowalut do dokonywania płatności za towary i usługi, które znajdują się w szarej strefie lub są całkowicie nielegalne, co przyczyniło się do ich popularności w niektórych kręgach.
Kryptowaluty, ze względu na ich łatwość w realizacji wielu transakcji w krótkim czasie, mogą potencjalnie służyć do fazy lokowania i maskowania, o których wspomniano powyżej. Nielegalnie pozyskane środki mogą zostać rozproszone na setki lub nawet tysiące indywidualnych portfeli kryptowalutowych lub trafić na dziesiątki różnych giełd, gdzie mogą zostać wymienione na szereg innych aktywów.
Jak pierze się pieniądze kryptowalutami?
Od dawna kryptowaluty były oskarżane o służenie jako narzędzie do prania brudnych pieniędzy, ze względu na ich zdecentralizowaną naturę i anonimowość, co czyni je potencjalnie atrakcyjnymi dla przestępców. Jednakże, istnieje mit, że kryptowaluty są głównym narzędziem prania brudnych pieniędzy. Chociaż są one wykorzystywane przez niektórych przestępców do realizacji płatności za produkty i usługi nielegalne lub zaliczające się do szarej strefy, to w rzeczywistości stanowią tylko niewielką część pranych pieniędzy.
Jednym z najpopularniejszych sposobów do prania pieniędzy za pomocą kryptowalut jest mieszanie cyfrowych walut za pomocą specjalistycznych „mikserów”, co utrudnia śledzenie źródła funduszy.
Zgodnie z przepisami AML/CFT, międzynarodowe organy ścigania mają uprawnienia do żądania informacji od firm kryptowalutowych oraz do monitorowania ich działań, co może pomóc w wykrywaniu prania pieniędzy i innych nielegalnych działań związanych z kryptowalutami.
Przeciwdziałanie praniu pieniędzy za pomocą kryptowalut
Jednakże, aby zwalczać pranie pieniędzy i finansowanie terroryzmu na rynku kryptowalut, wiele krajów wprowadza przepisy AML/CFT. W Wielkiej Brytanii, chociaż kryptowaluty nie są traktowane jako środki finansowe, podlegają one przepisom AML/CFT, co wymusza na firmach kryptowalutowych uzyskanie regulacji od brytyjskiego odpowiednika Komisji Nadzoru Finansowego. W celu zwalczania nielegalnej aktywności i wychwytywania potencjalnych przestępców, wiele organizacji na całym świecie wykorzystuje sieć blockchain, w tym Europol i inne międzynarodowe służby wywiadowcze.
Walka z praniem pieniędzy
Regulacje AML/CFT wprowadzone dla kryptowalut mają na celu zwalczanie procederu prania brudnych pieniędzy oraz finansowania terroryzmu. Jednak, zgodnie z raportem Chainalysis, kryptowaluty stanowią jedynie niewielki procent „pranych” środków w porównaniu do gotówki. Większość przypadków prania pieniędzy z wykorzystaniem kryptowalut pochodzi z nielicznych adresów blockchain. Niemniej jednak, władze na całym świecie nadal wprowadzają środki zapobiegawcze, aby zwiększyć nadzór nad rynkiem kryptowalut. Warto zaznaczyć, że kryptowaluty stanowią jedynie 1% całkowitej wartości pieniędzy pranych. Statystyki pokazują, że gotówka jest znacznie częściej wykorzystywana do prania brudnych pieniędzy.
Dzięki bezpieczeństwu i przejrzystości rynku kryptowalut, śledzenie przestępców zajmujących się praniem brudnych pieniędzy staje się łatwiejsze. Transakcje dokonywane za pomocą kryptowalut są publicznie dostępne na blockchainie, co ułatwia identyfikację podejrzanych aktywności. Procedury KYC oraz rozbudowana analityka danych również przyczyniają się do zwalczania nielegalnych działań. Statystyki pokazują, że gotówka jest znacznie bardziej popularnym narzędziem do prania pieniędzy, co potwierdza potrzebę zwiększenia nadzoru nad jej obrotem.
Mimo powszechnego przekonania, że kryptowaluty są całkowicie anonimowe i mogą być wykorzystywane do nielegalnych działań, faktem jest, że wszystkie transakcje związane z kryptowalutami są publicznie widoczne na blockchainie. Dzięki temu każdy może prześledzić szczegóły transakcji, takie jak adresy nadawcy i odbiorcy, kwotę transakcji, datę i godzinę. Ta przejrzystość ułatwia śledzenie i monitorowanie transakcji, co umożliwia identyfikację podejrzanych działań.
Poza tym firmy takie jak Chainalysis i Elliptic wykorzystują dane blockchain do analizy i monitorowania do instytucji finansowych i organów ścigania. Również wiele giełd kryptowalutowych wymaga od użytkowników przejścia procesu weryfikacji tożsamości KYC, oraz innych procedur związanych z ustawą AML. To pomaga w zapobieganiu wykorzystywaniu kryptowalut do prania pieniędzy.
Giełda kryptowalut, która walczy z praniem pieniędzmi
Mimo nieprawdziwych przekonań na temat branży kryptowalut, platformy umożliwiające handel aktywami krypto podejmują wiele inicjatyw samoregulacyjnych, których celem jest ochrona klientów i utrudnienie działalności potencjalnym przestępcom.
Jednym z przykładów takiej inicjatywy jest kampania społeczna prowadzona przez Kanga, która ma na celu przeciwdziałanie praniu brudnych pieniędzy i finansowaniu terroryzmu. Akcja ta nazywa się „Nie Pie(p)rz” i skupia się na edukowaniu użytkowników na temat przeciwdziałania procederowi prania pieniędzy.
Kanga podkreśla znaczenie edukacji, ponieważ często użytkownicy kryptowalut padają ofiarą oszustów i bezwiednie uczestniczą w procederze prania pieniędzy. Oszuści często wykorzystują adresy portfeli swoich ofiar do wyprania nielegalnie zdobytych środków, co może prowadzić do problemów prawnych dla poszkodowanego, nawet jeśli nieświadomie przyczynił się do działań przestępczych.
Podsumowując, kryptowaluty stanowią tylko niewielki procent pranych pieniędzy na całym świecie, a branża kryptowalutowa z własnej inicjatywy podejmuje działania, mające na celu edukowanie użytkowników blockchaina o niebezpieczeństwach związanych z omawianym procederem. Przykładem takiej inicjatywy jest kampania „Nie Pie(p)rz” prowadzona przez polską markę kryptowalutową Kanga. W ten sposób branża kryptowalutowa pomaga w eliminowaniu procederu prania pieniędzy.
